Kitle fonlaması, çeşitli girişimleri finanse etmenin giderek daha popüler ve uygulanabilir bir alternatif yolu olarak ortaya çıkmıştır. Son zamanlarda, çok sayıda kitle fonlaması girişimi, her biri bağış veya küçük bir miktar para ödünç veren bireylerden doğrudan olmak üzere başarılı bir şekilde finansal destek sağlamıştır (Hossain & Oparaocha, 2017). Kitlesel fonlama kavramının kökenleri, topluluk kaynaklı üretim (crowdsourcing) ve mikrofinansman yaklaşımlarına dayanmaktadır (Atsan & Erdoğan Oruç, 2015).

Girişimciler, fon elde etmek, çalışmalarıyla ilgili farkındalığı artırmak, başkalarıyla bağlantı kurmak, çalışmaları ve kendileri için destek sağlamak, proje kontrolünü sürdürmek ve yeni beceriler öğrenmek için kitle fonlaması platformlarını kullanmaktadır. Sponsorlar için yaratıcı ürünler/hizmetler (ödüller) almak önemli bir motivasyondur. Ayrıca, yaratıcı ürünleri desteklemek için başkalarına yardım etmek ve bir topluluğun parçası olmak da onları kitle fonlaması projelerine yatırım yapmaya motive etmektedir (Xu vd., 2016).

Olgunun doğasına ve motivasyonel tetikleyicilerine ek olarak kitle fonlamasının diğer unsurları, geleneksel finansmanla karşılaştırıldığında kitle fonlamasının etik düzlemde değerlendirilmesini farklılaştırmaktadır. Bu farklılıklar arasında verilen taahhüt şekli, genellikle nitelikli olmayan yatırımcılar, fon sağlayıcıların daha düşük maliyetlerle kaynak sağlaması, yatırım getirisi, yatırım platformlarının rolü ve şeffaflık gibi konular yer almaktadır (Agrawal vd., 2015).

Küreselleşme ve gelişen teknoloji nedeniyle işletmeler daha rekabetçi bir piyasa ortamında faaliyet göstermektedir. Bu durum geleneksel finansman yöntemlerinin ihtiyacı karşılamakta yetersiz kalmasına da yol açmaktadır. Finansman çeşitleri olarak menkul kıymet ihracı, leasing, faktöring, forfaiting, İslami finansman gibi yöntemlerin ortaya çıkmasına rağmen, küçük işletmeler açısından maliyetli oluşları nedeniyle tam ihtiyacı karşılamamaktadır. Küçük işletmeler ve bireysel girişimciler için girişim sermaye yatırım fonları, risk sermayesi yatırım fonları, melek yatırımcılar ve mikro krediler gibi finansman yöntemleri ortaya çıkmıştır ve bu boşluğu doldurmak için kullanılmaktadır (Çağlar, 2019). Başka bir deyişle, işletmelerin rekabetçi piyasa ortamındaki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla geleneksel finansman yöntemleri yanı sıra alternatif finansman seçenekleri bulunmaktadır. Bununla birlikte, küreselleşme ve teknolojinin gelişmesi, bu işletmelerin yerel sınırların ötesinde yatırım ve fon sağlama fırsatlarına erişmelerini kolaylaştırmaktadır.

İşletmelerin finansman sağlama yollarına başvurmaları, gerekli sermayeyi sağlamaları ve büyümeleri açısından çok önemlidir. İşletmelerin uygun finansman yollarını bulması, piyasalarda rekabet edebilmelerini, gelişebilmelerini ve büyümelerini sağlamaktadır. Ayrıca, işletmelerin finansman sağlama yollarının sosyal ve çevresel faktörleri de dikkate alması gerekmektedir. Bu faktörler, sürdürülebilir bir büyüme ve kârlılık amacının yanı sıra, işletmenin sosyal sorumluluklarını ve çevreye verdiği etkileri de belirlemektedir.

Kitle fonlamasının temel amacı fon toplamak olsa da girişimcilerin ürünlerini test etmelerine, tanıtmalarına ve pazarlamalarına, ayrıca tüketicilerini daha iyi anlamalarına ve buna göre yenilik yapmalarına yardımcı olmaktadır (Stanko & Henard, 2016). Çok sayıda fon sağlayıcıyı çekmek için girişimciler sosyal medya aracılığıyla bir ağ oluşturmaktadır. Araştırmalar, bir bağış toplama kampanyasının ilk destekçilerinin ağırlıklı olarak arkadaşlar ve aile üyeleri olduğunu bulmuştur (Mollick, 2014). Girişimcilerin finansal ve operasyonel ihtiyaçlarına göre doğru kitle tabanlı topluluğu oluşturmaları gerekmektedir. Aracı kitle fonlaması platformlarının rolleri ve işlevleri çoğunlukla bilgi paylaşımları üzerinedir ancak bazı araştırmalar birçok platformun bilgileri gizlediğini ve hatta çarpık bilgileri kullandıklarını tespit etmiştir (Mollick, 2014).

Finans teorisi, işletmelerin ve bireylerin fon toplama yollarını araştırmayı ve ilişkili riski dikkate alarak bunları projelere tahsis etmeyi içermektedir. Kitle fonlaması, katı kural ve ilişkilerin olmadığı bir ortamda işlev görmektedir. Bu nedenle, kitle fonlaması ile ilişkili riskler, geleneksel alternatiflerin risklerinden farklıdır. Finans teorisini kitle fonlamasını içerecek şekilde bir düzleme yaymak önemli bir çalışmanın konusudur (Hossain & Oparaocha, 2017). Kitle fonlaması sırasında güven, bağlılık, yenilikçi ürünler, somut ve somut olmayan sonuçlar, aidiyet duygusu ve fon sağlayıcıların kullandığı bilişsel süreç literatürde sınırlı olarak tartışılmıştır.

Sosyal medya, kitle fonlamasında kilit bir rol oynamaktadır. Kendilerinin bir sosyal ağa ait olduğunu düşünen fon sağlayıcılar, o sosyal ağdaki bir projeye fon sağlama konusunda daha büyük bir potansiyele sahiptir.

KİTLE FONLAMASI İLE İLGİLİ RİSKLER

Yatırımcılar, yeni ürünlere geniş çapta ticarileştirilmeden erişim kazandıkları için, yeni yatırım fırsatlarına eriştikleri için, daha büyük bir topluluğa katıldıkları ve kendilerini bunun bir parçası hissettikleri için ve diğer ortak yatırımcılarla bir ağ oluşturdukları için genellikle kitlesel fonlama girişimlerine katılmak istemektedirler (Gabison, 2015). Ancak bu riske maruz kalmayı da beraberinde getirmektedir.

Kitle fonlama platformları sayısı dünya genelinde artarken, yapılan çalışmaların çoğunda projelerin kalite eksikliği sinyalleri dikkat çekmektedir. Bu durum özellikle Türkiye ve yurtdışındaki projelerde başarı oranlarının düşüş eğiliminde olduğunu göstermektedir. Araştırmacılar, projelerin başarı tahmini yapılabilmesi için birçok çalışma gerçekleştirmiş olsalar da, bu çalışmalar son kullanıcılara uygulanmadığından projelerdeki genel kalite eksikliği sorunu devam etmektedir (Kılınç vd., 2022).

Fonlama kampanyası sırasında, proje sahibi fonlama platformunun yatırım komitesi ile görüşerek fonlama kampanyasını iptal etme hakkına sahiptir. Ancak, proje sahibi yanıltıcı bilgi vererek yatırımcıları mağdur etmeye çalışırsa, fonlama platformu kampanyayı tek taraflı olarak sonlandırabilmektedir. Bu sürecin adil bir şekilde yürütülmesi için şeffaf bir şekilde işlemesi gerekmektedir ve hem fon sağlayıcıların hem de fon talep edenlerin çıkarlarını korumalıdır (Kuran, 2023).

Hem bağış ve ödül bazlı hem de yatırım bazlı kitle fonlaması modelleri ile finansman sağlanması durumunda yatırımcılar için gerçek riskler söz konusudur. Bu riskleri genel olarak yatırımın başarısızlığı veya beceriksizlik, dolandırıcılık, kara para aklama, hisse bazlı kitle fonlama yöntemlerinde ikincil piyasanın olmayışı, vergilendirme politikaları ve yasal düzenlemeler olarak sınıflandırılabilir (Shneor ve Torjesen 2020; Onur ve Değirmenci 2015).

Beceriksizlik

Kitle fonlama yatırımlarının en belirgin zayıf noktası, yatırımların başarısız olma riskidir. Bu tip yatırımlar genellikle erken aşama şirketlere yapılır, bu da daha yüksek risk içerir çünkü bu şirketler daha yetersiz bir nakit akışına, profesyonel yönetim eksikliğine ve genel olarak daha zayıf bir yapıya sahiptir. Girişimciler yetersiz olduklarından dolayı veya projelerini yanlış kalibre ettiği için projeleri istemeden başarısız olabilmektedir. Kitlenin bilgi etkileşimi ve AON modeli yetersizlik sorunlarını bir derece gidermektedir. Kitle, genelde doğru ve güvenilir mesajlar veren projelere yönelmekte ve projenin uygulanabilir olması için yeterli sayıda yatırımcının aynı mesajları algılaması gerekmektedir. Arkadaşlardan ve aileden gelen yatırım düzeyi girişimcinin kalitesi ve dolandırıcılık durumu hakkında bilgi verebilmektedir.

Girişim süreci genellikle değişkenlik gösterir ve işletmenin ihtiyaç duyacağı fon miktarı önceden tahmin edilmesi zor olduğu için belirli bir bütçeye göre hareket edilmektedir. Bu durumda, girişimler yeterli fon toplayamamakta veya beklenenden daha fazla fon ihtiyacı ortaya çıkabilmektedir, bu da gecikme veya başarısızlık riski yaratmaktadır. Ayrıca, kitlesel fonlama projeleri, girişimcilerin iş planlarını değiştirme yeteneğini kısıtlar, çünkü belirli bir bütçeye bağlı kalınması gerekmektedir. Bu da girişimcilerin hızla değişen pazar koşullarına uyum sağlamalarını zorlaştırır (Atsan & Erdoğan Oruç, 2015).

Veriler gösteriyor ki, erken aşama firmaların yarısı beş yıl içinde iflas etmektedir (Onur & Değirmenci, 2015). Bu yüksek risk düzeyi, deneyimli yatırımcılar tarafından bilinirken, kitle fonlaması yatırımcıları da bu riskin farkında olmak durumundadır. Bu amaçla, kitle fonlaması platformları eğitim materyalleri sunmalı ve yatırımcıların kolayca anlamasını sağlamalıdır. Ayrıca, akredite olmayan yatırımcılar için yatırım tutarı limitleri konulmalı ve kitle fonlaması yatırımcılarına analiz yapma fırsatı sunacak düzenlemeler yapılmalıdır.

Kitle fonlaması ile finansman sağlamaya çalışan girişimcilerin yatırımın başarısı için gerekli tecrübe ve bilgi birikimine sahip olmaması yatırımın başarısız olma riskini artırır. Girişimcilik kültürünün desteklenmesi, eğitim olanaklarının ve destekleyici kurumların geliştirilmesi girişimcilerin bu eksikliğini tamamlamasına yardımcı olabilmektedir. Ayrıca, tecrübeli yatırımcıların ve profesyonel finans, muhasebe ve hukuk uzmanlarının firmanın yönetimine katılması, başarısız olma riskini azaltabilmektedir.

Ayrıca, kitle fonlaması yatırımlarında yatırımcılar arasında yeterli iletişimin kurulamaması ve yönetim ile yatırımcılar arasındaki karar mekanizmalarının yetersiz kalması da risk faktörleri arasındadır. Bu nedenle, kitle fonlaması platformlarının yatırımcılar ve yönetim arasındaki iletişimi kolaylaştıracak ve yatırımcıların katılımını sağlayacak özelleştirilmiş yönetim mekanizmaları sunması önemlidir. Ayrıca, yatırımcılar için güncel ve doğru bilgi sunma zorunluluğu bulunmaktadır (Onur ve Değirmenci 2015).

Dolandırıcılık

Dolandırıcılık, kitlesel fonlama kampanyaları için en büyük tehdidi oluşturmaktadır. İtibar ve yasal uygulama yöntemleri bu tür kampanyalarda geçerli olmayabilmektedir. Güven, kitle fonlamasının temel dokusunun bir parçasıdır, çünkü kitle fonlaması, teminatsız fonların belirli bir girişimi finanse etmek için bankacılık dışı bir aracı ile kanalize edilmesini gerektirir. Dolandırıcılık riski nedeniyle, daha güvenilir görünen aracı platformlar ve kampanyalar kamuoyuna daha çekici görünmektedir.

Kitle fonlaması birkaç yatırımcının büyük yatırımları yerine birçok yatırımcının küçük yatırımlarına dayanır. Bu nedenle, bu küçük miktarlar, her bir yatırımcıya dolandırıcılığı araştırmak ve bildirmek için yeterince önemli görünmeyebilir. Sonuç olarak, kitlesel fonlama yatırımcıları, dolandırıcılık ve saadet zincirleri de dahil olmak üzere dolandırıcılık faaliyetleri için hedef haline gelebilir (Hossain & Oparaocha, 2017).

Daha önce başarılı kampanyaları olan girişimcilerin, yeni kampanyaları için olumlu ilgi çekme ve destek alma olasılığının daha yüksek olduğu öne sürülmektedir (Belleflamme vd., 2015). Örneğin, Pebble, 2012’deki akıllı saat kampanyasını başardıktan sonra, 2015’te KickStarter ile ikinci nesil akıllı saatleri için 20,3 milyon ABD dolarından fazla para toplamışlardır. Pebble, üçüncü talebiyle, Haziran 2016’da 12,7 milyon ABD dolarını başarıyla toplamıştır. Bu nedenle güven ve şeffaflık, bir projenin çeşitli aşamalarında yalnızca önemli bir bileşen değildir; aynı zamanda, tekrarlanan bağış toplama deneyiminde sürekli bir süreçtir (gerçek zamanlı geri bildirim)(Shneor & Torjesen, 2020).

Girişimciler itibarlarını ve iyi niyetlerini korumak isterler fakat bu durum internetin anonim olması ve tekrar tekrar bağış toplayamayacak olmaları nedeniyle kitlesel fonlama bağlamında geçerli olmayabilmektedir. Platformlar ise başarılı olmak için kötü bir pazar olarak tanınmaktan kaçınma, dolandırıcılık planlarını tespit etme ve her proje ve kampanya boyunca durum tespiti yapma durumundadırlar. Platformlar, hileli projeleri değerlendirme deneyimi olan bankalarla ilişki kurabilmekte ve etkilenen fonların büyüklüğünü sınırlamak için fon salınımını kademelendirebilmektedir.

Bununla birlikte, yatırımcılar, maruz kaldıkları riski azaltmak için kitlesel fonlama projelerine küçük miktarlarda yatırım yapabilirler. Yatırımcılar ayrıca birden fazla projeye yatırım yapabilir ve risklerini çeşitlendirebilir. Kitlenin bilgi etkileşimi ve AON modeli dolandırıcılığın önlenmesinde rol oynamaktadır. Bireysel yatırımcılar da projeler hakkında mesajlar iletebilir çünkü daha geniş bir kitle genellikle kimin yatırım yaptığını ve kampanyayı yürüten hakkında kişisel bilgisi olan kişilerin (arkadaşlar ve aile gibi) projeye katılıp bağışta bulunup bulunmadığını görebilir.

Dolandırıcılık gerçek bir risktir ancak dolandırıcılığı önlemede platformların ve kitlenin hareket alanı vardır.

Kitle fonlaması platformlarında bazı önlemler dolandırıcılık riskinin azaltılmasına yardımcı olabilir. Bununla birlikte, hiçbir önlem dolandırıcılığı tamamen ortadan kaldıramaz ve her zaman bir risk vardır. Dolandırıcılık riski, herhangi bir yatırım türünde olduğu gibi, yatırımcıların yapacakları kararları dikkatli bir şekilde düşünmelerini ve araştırmalarını gerektirir. Dolandırıcılık riski aşağıdaki önlemler alınarak en aza indirgenebilmektedir:

• Fon toplayanların geçmiş iş deneyimlerinin araştırılması ve değerlendirilmesi,
• Denetim, finansal açıklama ve inceleme raporlarının zorunlu tutulması,
• Sosyal medya iletişiminin kontrol altında tutulması ve sınırlanması,
• Ya hep ya hiç finansman yöntemi kullanılması (yani, proje için hedeflenen fon miktarının tamamının toplanmadığı durumlarda, toplanan fonların geri ödenmesi),
• Geçmişteki dolandırıcılık vakaları hakkında yatırımcıların bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi,
• Kitle fonlaması yatırımlarının, yetkili düzenleyici organlar tarafından yetkilendirilmiş platformlar aracılığıyla gerçekleştirilmesi,
• Fonların tutulabileceği süre sınırlamalarının belirlenmesi.

Kara Para Aklama

Diğer tüm yatırım sistemlerinde olduğu gibi kitle fonlaması sistemleri de bu riski taşımaktadır. Platformların kullandığı elektronik ödeme sistemleri, yatırımların güvenli bir şekilde yapılmasını sağlamaktadır. Aynı zamanda, bulunduğu ülkede uygulanabilecek kara para aklamaya karşı yasalar, kitle fonlaması yatırımlarının riskini azaltabilmektedir. Başka bir ifadeyle, bu sistemlerin güvenliği, kara para aklamasını engelleyecek yasalar ve güvenli elektronik ödeme sistemleri tarafından desteklenmektedir.

Ayrıca bu risk aşağıdaki önlemler alınarak da en aza indirgenebilmektedir:

• Öncelikle, toplanabilecek para miktarına bir sınır belirlenerek yatırımcıların beklenmedik miktarlarda para yatırması ve bunun sonucunda ortaya çıkan riskler en aza indirilir.
• İkincisi, fonun toplanmasından fonun kullanılmasına kadar geçecek süre arttırılarak, yatırımcılar ve otoritelerin yatırımı daha yakından inceleyebilmesi ve daha fazla zamanının olması, risklerin en aza indirilmesini sağlar (Onur & Değirmenci, 2015).
• Yatırımı yapacak olanların kimliklerinin ve finansal durumlarının doğru bir şekilde belirlenmesi.
• Yatırım yapacak olanların, projenin çalışma prensipleri, riskleri, potansiyel getirileri ve kârlılık oranları hakkında yeterli bilgiye sahip olmalarını sağlamak.
• Kitle fonlaması platformlarının güvenli, şeffaf ve etkin bir şekilde yönetilmesi.
• Yatırımı yapılan projelerin sağlıklı bir şekilde yönetilmesi ve denetlenmesi.

Öz sermayeye dayalı kitle fonlaması için etkin bir ikincil piyasanın olmaması

Hisse bazlı kitle fonlaması için, ikincil piyasanın yavaş gelişimi aynı zamanda birincil piyasanın gelişimini de yavaşlatmaktadır. Yatırımcılar piyasa mekanizmalarını kullanamazlarsa, projeden çıkış yapmak ve kârlarını realize etmek istediklerinde elden çıkarma zorluğu yaşayabilmektedirler. Bir girişimci hisseleri geri almayı teklif ederse, yatırımcılar teklifin uygun olup olmadığını bilemezler. Yatırımcılar hisseleri sonraki yatırımcılara satarsa, asıl yatırımcılar fiyatı belirlemekte zorlanabilirler. Şirketleri değerlendirme konusunda deneyimli kişiler (girişim sermayedarları ve iş melekleri gibi) süreçte aktif olmayı tercih edebilecekleri veya çıkış sorunları hakkında da endişelenebilecekleri için kitle fonlamasına katılmak istemeyebilirler.

Kitle fonlaması genişledikçe, projelerin ne kadar para toplayacağına değil, projelerin parayı nasıl kullanacaklarına karar vermelerine yardımcı olma yeteneklerine odaklanan uzman grubun varlığı gereklidir. Kitle fonlaması, kalabalığın birincil sorumluluğunun/yararının fon sağlamak olacağını ima etse de potansiyel girişimciler finansal destekten daha fazlasına ihtiyaç duymaktadırlar. Örneğin, Kickstarter projeleriyle ilgili sık görülen şikayetlerden biri, genellikle girişimcilerin talep seviyesini tahmin etmemeleri ve üretim ve dağıtım zorluklarını hafife almaları nedeniyle zamanında teslim yapamamalarıdır. Bu sorunu çözmek için bazı platformlar girişimin finansman sonrası aşamalarında girişimcilere rehberlik etmek için gerçek uzmanlar tarafından sağlanan bilgilerden yararlanmaya çalışmaktadırlar (Younkin & Kashkooli, 2016).

Vergilendirme

Platformlar ve kampanyacılar, vergi ve bağışlarla ilgili çok sayıda sorunla karşı karşıyadır. İlk olarak, birçok ülke kâr amacı gütmeyen girişimlere yapılan bağışlar için vergi istisnası sağlamaktadır. Kampanyacılar, katkıda bulunanların kitle fonlaması platformları aracılığıyla bağışladıkları fonlar için aynı vergi indirimlerini almaları gerektiğini savunmaktadırlar. Ancak bunu gerçekleşmesi zor bir ihtimal olarak görünmektedir çünkü kitlesel fonlama platformları genellikle kâr amacı güden kuruluşlardır ve ücret almaktadır. Vergi indirimleri, hangi projelerin ve yeniliklerin finanse edileceğini etkilemektedir.

İlaveten, birçok ülkede vergi indirimi şirketlerin araştırma ve geliştirmelerini kazanç, öz kaynak veya borç yoluyla finanse edip etmemesine bağlı olarak değişmektedir. Bu farklı vergi muameleleri, fon talebini, kitle fonlamasının nasıl geliştiğini ve hem yatırımcıların hem de fon arayanların kampanyalarını nasıl şekillendirdiğini etkileyebilmektedir. Farklı bölge ve ülkelerden girişimci ve yatırımcıların buluşması durumu biraz daha çetrefil hale getirebilmektedir.

Yönetmelikler

Ödüle dayalı kitle fonlaması bir ön satış biçimi olduğundan tüketiciyi koruma yasalarına tabidir. Örneğin, bir ürün teslim edilmezse sözleşmenin ihlali söz konusudur. Bununla birlikte, tüketicilerin ürün güvenliği ile ilgili endişeleri olabilmektedir. Uygun denetim olmaksızın, ödüle dayalı kitle fonlamasının tehlikeli ürünleri ticaret akışına sokabileceğinden internet erişimi ile kitleler risk altında kalabilmektedir. Öte yandan, borç temelli ve hisse temelli kitle fonlaması, yasa koyucunun daha çok ilgilenmesi gereken bir alandır. Borca dayalı kitle fonlaması, genellikle sıkı bir şekilde düzenlenen bankalarla rekabet etmektedir. Öz sermayeye dayalı kitle fonlaması, genellikle yerel mali denetim kapsamına giren hisse emisyonu kural ve kaidelerine tabidir. Borca dayalı ve hisse temelli dayalı kitle fonlaması düzenlemeleri uzak mesafeler söz konusu olduğunda karmaşık olabilmektedir.

Kitlesel fonlama kampanyalarında, borç alanlar, potansiyel yatırımcılar ve platform sağlayıcılar, bilgi ifşası, uygun bir eşik değeri seçme ve platform iflası gibi bazı sorunlarla karşılaşmaktadırlar. Bununla birlikte, kitle fonlaması platformları için düzenleyici çerçeveye ilişkin tutarlı bir görüş için yeterli araştırma bulunmamaktadır. Yeni başlayanları, erken aşamadaki şirketleri, yenilikçiliği ve girişimcileri desteklemede ve özellikle müşterinin fonunu korumada; kitle fonlaması reklam yasası, fon toplama ve yatırım limiti, yetkilendirme ve fon toplamak isteyen işletmeler için yatırımcı korumaları gibi temel düzenleyici çerçeve gerekmektedir.

Başarılı fonlamalarda fon sağlayıcılar daha sonra kitle fonlaması faaliyetlerine katılmaya daha meyilli olacaklardır. Kitle fonlaması, risk sermayesi, start-up finansmanı ve banka kredileri gibi diğer finansman mekanizmalarından önemli ölçüde farklıdır, bu nedenle tamamen farklı bir finansman türü olarak düşünülmelidir.

Son yıllarda, finans endüstrisi artan sayıda yeni teknolojinin hızlı bir şekilde uygulandığını görmektedir. Alternatif finansal teknolojileri fırsattan çok tehdit olarak gören özellikle az gelişmiş veya gelişmekte olan ülkelerdeki girişimciler ve yatırımcılar gibi piyasa katılımcılarını eğiterek girişimcilik kültürünün geliştirilmelidir. Temel düzenleyici bilgiler sunularak kitle fonlaması düzenlemelerinin daha iyi anlaşılması sağlanmalıdır.

Gelişen ekonomilere sahip ülkeler, kitlesel fonlamanın gücünü kullanarak yenilik ve büyümeyi teşvik edebilirler. Ancak bu amaca ulaşmak için yerleşik anlayış ve uygulamaları, yasal politikaları ve uygun teknik altyapıyı iyi analiz etmek, anlamak ve uygulamak gerekmektedir. Girişimciliği kolaylaştıran erken dönem finansman uygulamalarını benimseyen ve yeni endüstrilerin doğuşunu destekleyen gelişen ülkeler daha fazla rekabet gücü kazanma şansına sahip olmaktadırlar. Bu nedenle, kitlesel fonlama ile ilgili yasal düzenlemeleri ve teknolojik altyapıyı geliştirmeleri ve girişimcileri destekleyen politikalar üretilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, bu sürecin başarılı bir şekilde yürütülebilmesi için, yerel işletme ağlarının oluşturulması ve sürdürülmesi, girişimcilerin işletme yönetimi, pazarlama ve finansal yönetim konularında eğitim almaları gibi diğer faktörler de önemlidir.

KAYNAKÇA

Agrawal, A., Catalini, C., & Goldfarb, A. (2015). Crowdfunding: Geography, social networks, and the timing of investment decisions. Journal of Economics and Management Strategy, 24(2), 253–274. https://doi.org/10.1111/jems.12093

Alhammad, M. M., AlOthman, R., & Tan, C. (2021). Review of crowdfunding regulations across countries: A systematic review study. Journal of Information Systems Engineering and Management, 6(4), em0145. https://doi.org/10.21601/jisem/11395

Allison, T. H., Davis, B. C., Short, J. C., & Webb, J. W. (2015). Crowdfunding in a prosocial microlending environment: Examining the role of intrinsic versus extrinsic cues. Entrepreneurship: Theory and Practice, 39(1), 53–73. https://doi.org/10.1111/etap.12108

Assenova, V., Best, J., Cagney, M., Ellenoff, D., Karas, K., Moon, J., Neiss, S., Suber, R., & Sorenson, O. (2016). The present and future of crowdfunding. California Management Review, 58(2), 125–135. https://doi.org/10.1525/cmr.2016.58.2.125

Atsan, N., & Erdoğan Oruç, E. (2015). Girişimciler için alternatif bir finansman yöntemi: Kitlesel fonlama (Crowdfunding). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(1), 299–320.

Bahçe, H., & Tolon, M. (2021). Kitlesel fonlama: Türkiye’de son 10 yılın bibliyometrik analizi. Anadolu Akademik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 123–134.

Bayram, K., & Karaçam, Z. S. (2022). Kitlesel fonlamanın tarihsel gelişimi ve İslami finansta başarılı kitlesel fonlama platformları: ETHIS örneği. Karatay İslam İktisadı ve Finans Dergisi, 1(1), 57–76. https://orcid.org/0000-0001-5408-7904

Belleflamme, P., Omrani, N., & Peitz, M. (2015). The economics of crowdfunding platforms. Information Economics and Policy, 33, 11–28. https://doi.org/10.1016/j.infoecopol.2015.08.003

Berns, J. P., Figueroa-Armijos, M., da Motta Veiga, S. P., & Dunne, T. C. (2020). Dynamics of lending-based prosocial crowdfunding: Using a social responsibility lens. Journal of Business Ethics, 161(1), 169–185. https://doi.org/10.1007/s10551-018-3932-0

Biancone, P. Pietro, Secinaro, S., & Kamal, M. (2019). Crowdfunding and fintech: Business model sharia compliant. European Journal of Islamic Finance, 12, 1–9.

Burtch, G., Ghose, A., & Wattal, S. (2015). Erratum: The hidden cost of accommodating crowdfunder privacy rreferences: A randomized field experiment. Management Science, 61(5), 949–962. https://doi.org/10.1287/mnsc.2015.2421

Çağlar, M. T. (2019). Yeni nesil alternatif finansman yöntemi olarak kitlesel fonlama: Dünya ve Türkiye uygulaması. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 18–34.

Canbaz, M. F. (2023). Kitle fonlaması islami finansın geleceği mi? Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 334–351. https://doi.org/10.11616/asbi.1215662

Ergen, M., Lau, J., & Bilginoğlu, K. (2013). Dağıtık girişimci sermayesi: Kitle fonlaması. 3. Sanayi Şurası, 1–14.

Gabison, G. A. (2015). Understanding crowdfunding and its regulations : how can crowdfunding help ICT innovation?. Publications Office.

Gürler, C. (2022). Kitlelerin gücü adına güç bende artık: Başarılı kitle fonlaması projelerin özelliklerinin tespit edilmesi. Afyon Kocatepe University Journal of Social Sciences, 24(1), 280–289.

Hauge, J. A., & Chimahusky, S. (2016). Are promises meaningless in an uncertain crowdfunding environment? Economic Inquiry, 54(3), 1621–1630. https://doi.org/10.1111/ecin.12319

Hossain, M., & Oparaocha, G. O. (2017). Crowdfunding: Motives, definitions, typology and ethical challenges. Entrepreneurship Research Journal, 7(2). https://doi.org/10.1515/erj-2015-0045

İzmirli Ata, F. (2018). Yeni nesil finansman yöntemi olarak kitle fonlama: Türkiye potansiyeli. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 273–296. https://doi.org/10.18026/cbayarsos.439447

Kılınç, M., Aydın, C., & Tarhan, Ç. (2022). Türkiye’de sosyal ve dijital girişimcilik: Veri kazıma teknikleriyle kitle fonlaması platformlarının içerik analizi. Acta Infologica, 6(1), 83–97. https://doi.org/10.26650/acin.997640

Kuran, İ. (2023). Kitle fonlamanın bölgesel kalkınma sürecinde kullanımı. Ekonomi Politik Araştırmalar Dergisi, 2(5), 1–13. http://tisej.com//?MSID=20221026141322346862

Mollick, E. (2014). The dynamics of crowdfunding: An exploratory study. Journal of Business Venturing, 29(1), 1–16. https://doi.org/10.1016/j.jbusvent.2013.06.005

Onur, M. N., & Değirmenci, Ö. (2015). Crowdfunding-kitle fonlaması. TC Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Çalışma Raporları, 2015–7, 1–18.

Sakarya, Ş., & Bezirgan, E. (2018). Kitelesel fonlama platformaları: Türkiye ve yurtdışı karşılaştırması. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 18–33.

Sezgin, O. B., & Orçun, Ç. (2020). Türk girişimcilerin perspektifinden girişimciliğin finansmanında kitle fonlaması: Kickstarter örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. https://orcid.org/0000-0002-6671-8053

Sharma, S., & Lertnuwat, N. (2016). The financial crowdfunding with diverse business models. Journal of Asian and African Social Science and Humanities, 2(2), 74–89.

Shneor, R., & Torjesen, S. (2020). Ethical considerations in crowdfunding. Içinde Advances in Crowdfunding (ss. 161–182). Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-030-46309-0_8

Kitle fonlaması tebliği, Pub. L. No. 31641, 1 (2021).

Stanko, M. A., & Henard, D. H. (2016). How crowdfunding influences innovation. MIT Sloan Management Review, 57(3), 15.

Tiryakioğlu, M. A., & Koy, A. (2023). Davranışsal fi̇nans eği̇li̇mleri̇ ile ki̇tle fonlama yatırım kararları ve tekrar yatırım yapma ni̇yeti̇ arasında ili̇şki̇ni̇n incelenmesi̇ ampi̇ri̇k bi̇r uygulama. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 15(28), 86–106. https://doi.org/10.14784/marufacd.1252333

Xu, B., Zheng, H., Xu, Y., & Wang, T. (2016). Configurational paths to sponsor satisfaction in crowdfunding. Journal of Business Research, 69(2), 915–927. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2015.06.040

Younkin, P., & Kashkooli, K. (2016). What problems does crowdfunding solve? California Management Review, 58(2), 20–43. https://doi.org/10.1525/cmr.2016.58.2.20